Νεογέννητα που γεννήθηκαν πρόωρα, δηλαδή με διάρκεια κύησης μικρότερη από 35 εβδομάδες και με βάρος γέννησης μικρότερο των 2.500 γραμμαρίων, κινδυνεύουν να εμφανίσουν μια πολύ σοβαρή πάθηση των οφθαλμών που λέγεται Αμφιβληστροειδοπάθεια Προωρότητας.
Στα υψηλού βάρους πρόωρα, δηλαδή με βάρος γέννησης άνω των 1.500 γραμμαρίων και με περισσότερο από 32 εβδομάδες κύηση, η εμφάνιση της νόσου είναι σπάνια. Αντίθετα στα μικρού βάρους πρόωρα, δηλαδή με βάρος γέννησης κάτω των 1.500 γραμμαρίων και με κύηση μικρότερη των 32 εβδομάδων, ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου είναι μεγαλύτερος και αυξάνεται όσο μικρότερο είναι το βάρος γέννησης.
Σήμερα που η πρόοδος στη Νεογνολογία είναι πολύ μεγάλη, τόσο από πλευράς ιατρικών γνώσεων όσο και από πλευράς νοσοκομειακού εξοπλισμού, και μπορούν να επιζήσουν πρόωρα με βάρος γέννησης 600 ή 700 γραμμάρια, ο κίνδυνος εμφάνισης της Αμφιβληστροειδοπάθειας Προωρότητας είναι μεγαλύτερος.
Βέβαια, εκτός από το βάρος γέννησης και τη διάρκεια της κύησης, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της νόσου.
Ο βασικότερος από αυτούς είναι η χορήγηση οξυγόνου. Η χορήγηση οξυγόνου είναι πολλές φορές απαραίτητη για την επιβίωση του πρόωρου παιδιού και για την αποφυγή εγκεφαλικών βλαβών σε αυτό.
Από την άλλη πλευρά όμως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης της Αμφιβληστροειδοπάθειας Προωρότητας. Το θέμα λοιπόν είναι το χορηγούμενο οξυγόνο να χορηγείται σε τέτοια πυκνότητα, ώστε να εξασφαλίζεται η επιβίωση του πρόωρου παιδιού, χωρίς κατά το δυνατόν να επηρεάζονται τα μάτια. Εκεί ακριβώς έγκειται η σημερινή πρόοδος. Στις οργανωμένες μονάδες προώρων, τόσο των κρατικών όσο και των ιδιωτικών νοσοκομείων της Ελλάδας, όπου τα μηχανήματα (θερμοκοιτίδες κ.ά.) είναι πιο τελειοποιημένα και οι γιατροί πολύ καλά ενημερωμένοι, επιτυγχάνεται αυτή η χρυσή τομή που εξασφαλίζει την επιβίωση πολύ μικρού βάρους προώρων με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις στα μάτια τους.
Επιπλέον η χορήγηση κορτιζόνης από τον μαιευτήρα στην έγκυο με επαπειλούμενο τοκετό και η χορήγηση ενός σχετικά καινούργιου φαρμάκου, του επιφανειοδραστικού παράγοντα, από τους νεογνολόγους στα πρόωρα με αναπνευστικό πρόβλημα τις πρώτες ημέρες της ζωής τους, βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία των πνευμόνων των προώρων, έτσι ώστε να περιορίζεται η διάρκεια και η τάση του χορηγούμενου οξυγόνου και επομένως και ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου.
Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες πλην του οξυγόνου για εμφάνιση Αμφιβληστροειδοπάθειας Προωρότητας είναι η άπνοια, η ενδοκρανιακή αιμορραγία, οι μεταγγίσεις, η σηψαιμία, και η πολύδυμος κύηση.
Η Αμφιβληστροειδοπάθεια Προωρότητας χαρακτηρίζεται από ανώμαλη ανάπτυξη νεοαγγείων και ινώδους συνδετικού ιστού στον αμφιβληστροειδή (δηλαδή στον εσωτερικό χιτώνα του ματιού), που μπορούν να οδηγήσουν, μερικές φορές, σε αποκόλληση του αμφιβληστροειδή και τύφλωση.
Αν εμφανισθεί Αμφιβληστροειδοπάθεια Προωρότητας αρχικά παρακολουθούμε οφθαλμοσκοπικά την κατάσταση χωρίς να επεμβαίνουμε, διότι συχνά οι ελαφριές μορφές της νόσου υποστρέφουν μόνες τους. Σε ένα επόμενο στάδιο μπορούμε να χορηγήσουμε βιταμίνη Ε ενδομυϊκά, αν και δεν είναι γενικά παραδεκτό ότι βοηθάει σημαντικά στην αναστολή εξέλιξης της νόσου.
Σε προχωρημένο στάδιο της νόσου που εμφανίζονται έλξεις στο βυθό του ματιού και απειλείται με αποκόλληση, τότε επεμβαίνουμε χειρουργικά είτε με φωτοπηξία (Laser) είτε με κρυοπηξία. Η κάθε μία από τις δύο χειρουργικές θεραπείες έχει πλεονεκτήματα και επιπλοκές, γι’ αυτό ο παιδοφθαλμίατρος θα σταθμίσει ποια από τις δύο θεραπείες είναι καταλληλότερη για το συγκεκριμένο πρόωρο παιδί. Γενικά πάντως η φωτοπηξία με Laser θεωρείται προτιμότερη λόγω των λιγότερων επιπλοκών.
Αν οι θεραπείες αυτές δεν αποδώσουν και εμφανισθεί αποκόλληση, τότε θα πρέπει να γίνουν άλλες χειρουργικές επεμβάσεις για αντιμετώπιση της αποκόλλησης και των επιπλοκών της.
Από τα ανωτέρω φαίνεται πόσο απαραίτητη είναι η παρουσία παιδοφθαλμίατρου στην παρακολούθηση του πρόωρου παιδιού για την πρόληψη των σοβαρών αυτών οφθαλμολογικών προβλημάτων. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα πρόωρα παιδιά, έστω και αν δεν παρουσιάσουν σοβαρά οφθαλμολογικά προβλήματα κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους, θα πρέπει να παρακολουθούνται και μετά την έξοδό τους από τη μονάδα προώρων σε συχνά, τακτά χρονικά διαστήματα, διότι η εμφάνιση στραβισμού ή κάποιας διαθλαστικής ανωμαλίας (κυρίως μυωπίας) είναι πολύ πιο συχνή από ότι στα τελειόμηνα παιδιά.